Laxness um athafnamenn og fleira

Halldór Laxness lýsir íslenskum athafnamönnum í Kristnihaldi undir jökli.

Spurt er: Hvað er hraðfrystihús?

Og svarað: „Það eru íslensk fyrirtæki. Spaugararnir reisa þau fyrir styrk frá ríkinu, síðan fá þeir styrk af ríkinu til að reka þau, þvínæst láta þeir ríkið borga allar skuldir en verða seinast gjaldþrota og láta ríkið bera gjaldþrotið.. Ef svo slysalega vill til að einhverntíma kemur eyrir í kassann þá fara þessir grínistar út að skemmta sér"

(Kristnihald undir Jökli, bls. 301)

.............................................................................................................

Svona verður sumarfríið hjá mörgum árið 2009

................................................................................

Nú eru jólin framundan og hér er sniðug hugmynd fyrir einhverja

til að létta þeim lífið á þessum erfiðu tímum

.........................................................................

Svo er ýmislegt hægt að gera til að bregðast við matarskorti ef hann verður

...........................................

Það gengur allavega ekki að gefast upp og gefa skít í allt

................................................................

Við verðum að reyna að skilja hvað heimurinn snýst um og hvað gengur og hvað ekki

..............................................................

Við þurfum að vera opin og finna nýjar leiðir

...........................................

Hver er þessi Litli Maður?

Hver er hann þessi Litli Maður sem mörgum stjórnmálamönnum, auðmönnum og valdhöfum er svona hugleikinn? Hver er hann þessi stubbur sem er hossað svo djarflega í fangi þeirra sem sækjast eftir auði og völdum og telja sig þess umkomin að ákveða hver skuli uppskera og hver ekki?

Þegar kosningar eru í nánd er Litli Maðurinn dreginn fram í dagsljósið og skellt í fangið á framboðsfólki sem rífst um það hvert þeirra ætlar að gera mest fyrir hann. Honum er hossað og klappað og sýnd vorkunnsemi og allir segjast vita um aðstæður hans og hvað hann má þola af óréttlæti og raunum fyrir það eitt að vera svona lítill og máttvana. Hann er jafnvel stundum tuskaður til og sagt að hann reyni ekki sjálfur nógu mikið til að bjarga sér, en litli bærinn hans er umlukinn gaddavírsgirðingum og háum illklífanlegum múrum sem reynist erfitt að komast yfir. Þegar honum tekst að klífa yfir múrinn bíða hans strengjabrúðuverðir sem elta hann eins og hundar, leita í vösum hans og skoða farangurinn hans til að vera vissir um að ekkert er þar yfir þeim mörkum sem kúgarar hans hafa sett. Þeir vilja eiga hann að þegar í harðbakka slær og þurfa að nota hann í þeim tilgangi að slá á sektarkennd sína út af græðgi vegna auðæfa sinna og valda og blindu trú á að þeir verðskuldi svo miklu meiri lífsgæði en aðrir og hafi jafnvel verið sérútvaldir af almættinu til að ráðskast með aðra.

Aðstæður Litla Mannsins er skapaðar og mótaðar af vilja þessa fólks. Um hans málefni hafa verið búnar til stofnanir og félög sem eru settar skorður og búin til lög og lög þar ofaná og svo reglur og reglugerðir, svo að stengjabrúðunum sem starfa innan þessa ramma fyrir gráðuga fólkið, sé gert það ómögulegt að skilja nokkuð í þessum frumskógi reglna og reglugerða sem hefur myndast, hvað þá að komast í gegnum hann. Strengjabrúðurnar eru margar líka bara fegnar á meðan einhver togar í strengina þeirra og stýrir þeim áfram og hafa ekki mikla burði til að breyta á meðan þær eru aðeins strengjabrúður. Margar strengjabrúður fá líka umbun fyrir að fara að vilja gráðuga fólksins og er haldið góðum svo þær séu ekki að stíga nein sjálfstæð skref og losa sig við strengina. Það eru margar strengjabrúður hræddar við að lenda innan múranna í kringum bæ Litla Mannsins.

Í bæ Litla Mannsins er einmanalegt. Hann er oft veikur og þreyttur. Húsakynnin hans eru léleg og hann er slitinn vegna stanslausra tilrauna til að klífa múrinn og reyna að sækja sér betri vistir og aðbúnað fyrir utan og láta í sér heyra. Það er þó erfitt fyrir hann að fá áhreyrn þegar hann er keflaður þegar út kemur og að koma með nokkuð til baka þegar leitað er á honum og allt hirt sem mögulegt er að hann geti nýtt sér til að öðlast meiri kraft og getu til að brjóta niður múrana sem umlykja bæinn hans. Hann fær engin tækifæri. Hann er dæmdur til vistar innan múranna og dæmdur til að búa þar um aldur og æfi á meðan gráðuga fólkið ræður og blekkingin grasserar.

En í raun er Litli Maðurinn hetja. Hann reynir á sínum veikbyggðu, stuttu fótum að klífa múrinn aftur og aftur og leita að réttlæti. Hann er með ríka réttlætiskennd. Hann vill ekki láta hossa sér. Hann hefur þolað mikið og verið kúgaður og sagðir um hann ljótir hlutir sem eru ósannir. Litli maðurinn býr yfir djúpstæðri visku og þekkingu. Hann er hjartahreinn og blíðlyndur. Gráðuga fólkið er í raun hrætt við hann þótt það hossi honum og klappi annað slagið. Það er skíthrætt við það vald sem hann fengi ef hann tæki til máls og múrarnir brystu og strengjabrúðurnar hlustuðu á hann þegar hann færði rök fyrir sínu máli og leyfði visku sinni að streyma óhindrað. Þau vita nefnilega að hann veit sínu viti og að hann sér í gegnum spillinguna og veit að gráðuga fólkið getur ekki horfst í augu við hann. Það verður flóttalegt ef hann reynir að ná augnsambandi.

Tími Litla Mannsins mun koma. Hans tími kemur þegar hver og einn mun horfast í augu við sjálfan sig án þess að líta undan. Litli Maðurinn er okkar innri kjarni. Hann er sannleikurinn.

Er sparsemi og nýtni hallærisleg?

Ég geri mér grein fyrir því að ég er nýtin og þó nokkuð sparsöm. Eftir að ég skrifaði pistil um gamla bílinn minn 10. jan. sl. - Dulræn tengsl? - heitir hann,  fór ég að spá í ýmislegt varðandi náttúruvernd og fleira.  Ég fór að spá í hvað margir eru alltaf á nýjum bílum og tíma ekki að eyða peningum í viðgerðir á bílunum sínum þegar þeir bila, heldur losa sig við þá, jafnvel henda þeim og fá sér nýja og oft og iðulega á lánum.

Fólk er að borga 40-70 þús. á mánuði í afborganir af nýjum bílum og margir jafnvel mun meira. Samt tímir fólk ekki að borga 50 þús. króna viðgerð einstaka sinnum á eldri bíl og gerir eldri bíla verðlausa og vanmetna. Síðan er í nýbílahópum talsvert af fólki sem telur sig náttúruverndarsinna, en hefur þrátt fyrir það stuðlað að vannýtingu góðra hluta, sem hafa nú hlaðið sig í hauga af rusli og spilliefnum sem gerir náttúrunni engan greiða.

Ég sem passa mig vel á því að vera ekki yfirlýst eitt eða neitt og er alls ekki yfirlýstur náttúruverndarsinni, geri þó ýmislegt til að auka ekki á ruslið í náttúrunni og ber virðingu fyrir því verki sem aðrir hafa lagt á sig að framkvæma og skapa. Víða í heiminum eiga engir bíla og myndu vera þakklátir fyrir "gömlu" bílana sem við hendum í tonnatali hér á haugana af því við tímum ekki að borga fyrir viðgerðir.

Svo er flottræfilshátturinn að drepa okkur, en sá háttur er byggður á vanmáttarkennd fyrst og fremst .

Ég hendi heldur aldrei fötum. Ég gef föt sem við erum hætt að nota. Gamlir bolir sem eru orðnir slappir og snjáðir og ekki hæfir til gjafa, ríf ég samviskusamlega niður í hæfilega stóra búta fyrir tuskur, sem ég nota til að þrífa bílinn og baðherbergið og svo hendi ég þeim. Þetta geri ég líka við handklæði sem eru farin að vera lúin.

Ég nota umhverfisvænar sápur.

Ég nota lítið þvottaefni og mýkingarefni þegar ég þvæ.

Ég þurrka af með trefjaklútum og engri sápu.

Ég fer með allar dósir og flöskur í endurvinnslu.

Ég fer með ýmislegt dót á Sorpu í endurvinnslu sem á ekki heima í venjulegu sorpi.

Ég kaupi aldrei snyrtivörur nema ég þurfi á þeim að halda.

Ég hendi aldrei rusli á víðavangi og ekki synir mínir heldur.

Ég vil ekki lifandi jólatré.

Ég er ekkert sérlega hrifin af afskornum blómum.

Ég set öll batterí sem eru búin í sérstaka dós og læt svo farga þeim þegar dósin er full.

Það fer í taugarnar á mér allt þetta pappírs og blaðarusl sem kemur í póstkassann en ég reyni að koma því í gám fyrir endurvinnslu.

Ég endurnýti alla fallegu gjafapokana sem maður fær stundum utanum gjafir. Það hefur komið fyrir að ég hef gefið gjöf til einstaklings í sama pokanum og gjöfin frá honum til mín var í

Ég tek oft með mér taupoka þegar ég er að kaupa inn.

Ég kaupi frekar vandað og sterkt en lélegt þótt það sé ódýrara.

Ég nota mikið lífrænar vörur.

Ég kaupi sjaldan kex og kökur, en baka reglulegar pönnukökur og þá úr spelti og eða heilhveiti.

Ég prjóna og hekla og gef hluta af afrakstrinum í gjafir en meirihlutann sel ég dýrum dómi , enda handverk list og handverkið mín hönnun.

Ætli ég verði núna kölluð rasisti?

Ég fór á djammið síðasta laugardagskvöld

sem er kannski ekki í frásögur færandi

nema fyrir þá sök að ég fer ekki nema svona

einu sinni á ári  

 

 

Mér finnst miklu skemmtilegra að vera heima,

borða góðan mat, dunda mér og prjóna!

 

 

Ég verð alltaf jafn hissa þegar ég fer

hvað mikið er af fullu fólki á djamminu  

 

 

Ég hitti þó skemmtilegt fólk

og ég og vinkona mín sem fór með mér

vorum talsvert að spjalla við frábær hjón

og sátum við borðið hjá þeim

 

 

Það kom maður að borðinu

og hlammaði sér á milli hjónanna

enda leist honum greinilega vel á konuna

sem er mjög myndarleg

 

 

Eiginmaðurinn segir eitthvað við manninn

sem ég heyrði ekki

en ég segi eitthvað á þá leið

að það sé óþarfi að maðurinn sé að troða sér á milli þeirra

 

 

Þá segir eiginmaðurinn:

Æ, það er allt í lagi. Þetta er bara pólverji!

 

 

Ég er enn að hlæja að þessu

og á trúlega að skammast mín fyrir það